5η ενότητα (Νεότερα χρόνια – Προσφυγιά)
a.Απελευθέρωση της Χαλκιδική – Ελεύθερο Τάγμα Κρητών
b.Έλευση των προσφύγων
i.Εγκατάσταση
ii.Έγγραφα
iii.Νέα χωριά – Παλιοί τόποι
c.Ονοματοδοσία και αποδελτίωση δρόμων
Ειδικότερα επιδιώκεται οι εμπλεκόμενοι μέσα από βιωματικές και συνεργατικές μεθόδους και τεχνικές:
• Να έλθουν σε επαφή με τα γεγονότα της απελευθέρωσης της Χαλκιδική από τον ελληνικό στρατό και ιδιαίτερα από το «Ελεύθερο Τάγμα Κρητών»
• Να εμβαθύνουν στις συνθήκες που συνάντησαν οι πρόσφυγες κατά την έλευσή τους και τις πρώτες προσπάθειες εγκατάστασης.
• Να αναγνωρίσουν παλιές και νέες συνήθεις στη ζωή των νέων χωριών που έγιναν από τους πρόσφυγες.
• Να συνδράμουν στην ανάδειξη του χωριού ή της πόλης που ζουν μέσα από την ονοματοδοσία των δρόμων.
Ενδεικτικός οδηγός θεμάτων ενότητας (Αδαμίδου Ραλλία και Σταθώρου Αγλαΐα.)
ε. Νεότερα χρόνια- προσφυγιά
1. Απελευθέρωση της Χαλκιδικής-ελεύθερο τάγμα κρητων
2. Έλευση των προσφύγων
• Εγκατάσταση
• Έγγραφα
• Νέα χωριά – παλιοί τύποι
3. Ονοματοθεσία και αποδελτίωση δρόμων
4. Μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν στη Χαλκιδική κατά τη διάρκεια του β’ παγκοσμίου και του εμφυλίου πολέμου
Πηγές για τα Νεότερα Χρόνια - Προσφυγιά ( Βουτσά Λούση και Τάπαλη Τζούλια)
Α:ΕΠΙΣΚΕΨΙΜΟΙ ΧΩΡΟΙ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΑ
1.Λαογραφικό Μουσείο Ν.Μουδανιών,Προσφυγική κατοικία στα Ν.Μουδανιά
2.Εκκλησίες προσφυγικών χωριών όπως π.χ. Αγίου Πντελεήμονα,Ν Ηράκλειας,Ν.Μουδανιά,Ν.Ποτίδαια
3.Μετόχια:α) Μετόχι Ιεράς Μονής Βατοπεδίου στη Ν.Τρίγλια,β)Μετόχι Ιεράς Μονής Ζωγράφου Αγίου Όρους στο Ζωγράφου,γ)Μετόχι της Ιεράς Μονής Παντελεήμονος Αγίου Όρους(το Ρούσικο) στα Φλογητά,δ)Μετόχι της Μονής Διονυσίου στο Διονυσίου ε) Μετόχι Ιεράς Μονής Βατοπεδίου στην Ορμύλια
4.Μνημείο αγωνιστών Εθνικής αντίστασης του 1945 στην Κασσανδρεία
5.Εκκλησία Αγίου Γεωργίου με την εικόνα που έφεραν οι πρόσφυγες στη Ν. Ηράκλεια
6.Λαογραφικό μουσείο Κασσάνδρας στην Κασσανδρεία
7.Μύλος του Αλεξού στην Κασσανδρεία
8.Πολεμικό μουσείο Θεσσαλονίκης
9.Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα στη Θεσσαλονίκη
Β. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΥΛΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΦΟΡΕΙΣ:
1.Κέντρο Βυζαντινού Πολιτισμού "Ο Ιουστιανιανός" στο Μετόχι των Φλογητών
Γ. ΠΗΓΕΣ- ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ
1. Χαλκιδική ,Η εξέλιξη του οικιστικού δικτύου κατά την περίοδο 1912-1960 ,Μαρία Λιλιμπάκη Σπυροπούλου Έκδοση Ν.Ε.Λ.Ε. Χαλκιδικής Πολύγυρος
2.Από την αύρα της Προποντίδας στο φλοίσβο του Θερμαϊκού ,Νικόλαος Μπανάκης,Έκδοση Δήμου Ν.Προποντίδας
3.Η ηρωική Κασσάνδρα ανά τους αιώνες Παναγιώτου Γ. Στάμου ΑΘΗΝΑΙ 1961
4.Μακεδονικός αγώνας ,η ένοπλη φάση. 1904-1908 ,Κωνσταντίνος Α.Βακαλόπουλος ,Εκδόσεις Μπαρμπουνάκης
5.Οι βαλκανικοί πόλεμοι,η απελευθέρωση της Χαλκιδικής και το 1ο ανεξάρτητο τάγμα Κρητών ,Γεώργιος Ι. Ζωγραφάκης Έκδοση Δ.Πολυγύρου ,Πολύγυρος ,Νοέμβριος 2012
6.Ιστορία Ν.Χαλκιδικής ,Κ.Γ. Μπριλάκη ,Θεσσαλονίκη 1976
7.Χρονικά της Χαλκιδικής ,Περιοδική έκδοσις Ιστορικής-λαογραφικής Εταιρείας Χαλκιδικής ,Θεσσαλονίκη 1971,τεύχος 31-32
8."N.Mουδανιά", Σταύρος Κουβράκης.
9." Αντίλαλοι απ' τα Μουδανιά και τα γύρω",Εκδ.Σύνδεσμος Προσφύγων Μουδανιωτών.
10."Σήμαντρα:Αναμνήσεις απ΄τις χαμένες πατρίδες",Αδάμ Δήμητρα / Παπαλεξίου Δημήτρης. Εκδ. Μαίανδρος.
11. "Καλλικράτεια - Από την Προποντίδα στη Χαλκιδική" Υπευθ. εκδ. Δ. Καλλικράτειας
12. "Αναμνήσεις από τα χρόνια που πέρασαν" Στέλιος Ελαιοδώρου.
ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ -ΜΑΘΗΤΕΣ
1. Α. Ζέη «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου»
2. «Καβάλα σε δύο φεγγάρια» της Σ. Βογιατζόγλου.
3. «θάρρος στη μαύρη νύχτα» της Ν. Σακκά- Νικολακοπούλου.
4. «Στα μυστικά του βάλτου » της Π. Δέλτα
5. «Το λέγαν ξάστερο » Α. Γκέρτσου-Σαρρή
6. Ματωμένα χώματα, Δ. Σωτηρίου
7. Σπίτι μου της Μικράς Ασίας, , Μ. Λαμπαδαρίου- Πόθου
8. Ιστορία ενός αιχμαλώτου, Σ. Δούκα
9. Γαλήνη, Η. Βενέζη
10. Το διπλό ταξίδι, Λ. Ψαραύτη
ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ
Ιστορικά Τεκμήρια
Κοινότητες, γεγονότα ,μαρτυρίες χάρτες
Πολιτική ταυτότητα των Μικρασιατών Προσφύγων στη Χαλκιδική
Καταθέτες μαρτυριών, Μαρτυρίες που θα παρουσιαστούν μέσω αυτής της σελίδας
Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι - Η Απελευθέρωση της Χαλκιδικής και το 1ο Ανεξάρτητο Τάγμα Κρητών
Δ. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
Ο ΤΙΤΛΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΑΣ:
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
ΥΠΟΘΕΜΑΤΑ (ΠΟΙΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ-ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΘΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΤΕ) :
Ανάπτυξη ιστορικής σκέψης και συνείδησης
Καθημερινή ζωή των προσφύγων
Ιστορία των χαμένων πατρίδων
Γνωριμία με τα σπίτια των προσφύγων
Χαρτογράφηση των σπιτιών του εποικισμού των 2 χωριών
Λαογραφικά θέματα(ήθη,παραδόσεις,χοροί,παιχνίδια)
Β. ΠΟΙΟΥΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ΒΑΛΑΤΕ; (γράψτε συνοπτικά τους πιο σημαντικούς)
1. Tην κατανόηση ότι η σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα είναι αποτέλεσμα μιας εξελικτικής πορείας,με υποκείμενα δράσης και τους μικρασιάτες πρόσφυγες.
2. Την εισαγωγή στη διαδικασία κατανόησης, ανάλυσης και αξιολόγησης των διαφορετικών οπτικών,με τις οποίες προσεγγίζονται και ερμηνεύονται τα γεγονότα και οι συνέπειες της μικρασιατικής εκστρατείας από τους ιστορικούς των εμπλεκόμενων λαών.
3. Τη λογική ανάλυση των πληροφοριών, ώστε να επιτευχθεί μια βαθύτερη κατανόηση της προσπάθειας των προσφύγων για ενσωμάτωση στη νέα πατρίδα.
4. Την εξοικείωση με ιστορικο - γεωγραφικούς όρους, οι διαστάσεις των οποίων συνδιαμορφώνουν τη σύγχρονη ελληνική αστική και αγροτική πραγματικότητα.
5. Τη σύνθεση ιστορικών συμπερασμάτων με βάση την επιλεκτική αξιολόγησης των πηγών
Γ. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ – ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ:
Επίσκεψη στο βυζαντινό μετόχι του Ιουστινιανού στα Φλογητά
Επίσκεψη στα σπίτια του εποικισμού Φλογητών
Επίσκεψη στο Λαογραφικό μουσείο και προσφυγική κατοικία των Ν.Μουδανιών
Πρόσκληση συγγραφέα-ιστορικού για ομιλία στους μαθητές.
Επίσκεψη στον πολιτιστικό σύλλογο.
Έρευνα από συγγενείς για τη γλώσσα και τα έθιμα.
Καταγραφή των εθίμων και των γλωσσικών ιδιωμάτων σε βιβλίο.
Δ. ΠΕΔΙΑ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΩΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ
Γλώσσα: Αναζήτηση, ανάγνωση και παρουσίαση λογοτεχνικών κειμένων σχετικά με
τους πρόσφυγες(Ματωμένα χώματα,Οι νεκροί περιμένουν)
Ιστορία: Ιστορικο- κοινωνικά κείμενα (Μυθιστόρημα-Σεφέρης,Πολιτική εκμετάλευση των προσφύγων,Το παράπονο των προσφύγων )καθώς και εικονογραφικό υλικό και το βιβλίο Ιστορίας της ΣΤ΄τάξης
Γεωγραφία:σημεία εγκατάστασης των προσφύγων. Εντοπίισμός με τη βοήθεια των Η/Υ -όπου είναι εφικτό - των περιοχών προέλευσής τους.
Πόσο επηρέασε η γεωμορφία της χαμένης τους πατρίδας την επιλογή του νέου τόπου εγκατάστασης στην ελλαδική γη;
Κριτήρια που έγινε γενικά η επιλογή του νέων τοποθεσιών ανάπτυξης των συνοικισμών στην Ελλάδα.
Αισθητική αγωγή: Κατασκευή με μακετόχαρτο σπιτιών του εποικισμού
Μουσική: Τραγούδια και μουσική των προσφύγων καθώς και χοροί
Ε. ΚΑΤΑΓΡΑΨΤΕ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΤΗΝ ΧΡΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΑΣ
ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ (20- 25 ΔΙΩΡΑ)
Η χρονική εξέλιξη του προγράμματος
( διερεύνηση θέματος, επεξεργασία, υλοποίηση δράσεων, επισκέψεων, παρουσίαση κλπ)
1ος
ΜΗΝΑΣ
Η αφορμή δίνεται με αποσπάσματα κειμένων από το βιβλίο <Ματωμένα χώματα >και <Οι νεκροί περιμένουν>της Διδώς Σωτηρίου.Ζητείται από τους μαθητές να ανατρέξουν στα κείμενα και αφού τα μελετήσουν προσεχτικά να βρουν τον τρόπο που επηρέασε τη σκέψη και το έργο τους η μικρασιατική τους καταγωγή, η απώλεια πατρίδας και αγαπημένων προσώπων, η προσωπική τους υπόθεση προσφυγιάς, ο αγώνας για νέα ζωή στην Ελλάδα.
2ος ΜΗΝΑΣ
Δίνονται στους μαθητές εικόνες και ιστορική γραμμή (χρονολόγιο που καταγράφει τις βασικές κινήσεις της ελληνικής πολιτείας στην προσπάθειά της να διευθετήσει το θέμα των προσφύγων στο εσωτερικό της χώρας) για να ερευνήσουν το τοπίο, τα κτίρια, τις υποδομές, τα πρόσωπα, την ένδυση, την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα, τα εν εξελίξει ή υποδηλούμενα γεγονότα.
3ος ΜΗΝΑΣ
Από δικτυακούς τόπους αναζητούν στο χάρτη τα σημεία εγκατάστασης των προσφύγων,τις μικρασιατικές περιοχές προέλευσής τους,
κατά πόσο επηρέασε η γεωμορφία της μικρασιατικής τους πατρίδας την επιλογή του νέου τόπου κατοικίας τους ,τις πρώτες κατοικίες.
Παρουσίαση από συγγραφέα στο χώρο του Σχολείου των δυσκολιών και των προβλημάτων που αντιμετώπισαν οι πρόσφυγες στην Ελλάδα.
4ος ΜΗΝΑΣ
Επίσκεψη στο μετόχι του Ιουστινιανού στα Φλογητά και σε σπίτια του εποικισμού καθώς και στο λαογραφικό μουσείο των Ν.Μουδανιών
Μακέτα από φελιζόλ και αναπτύγματα κατοικιών.
Έναρξη δημιουργίας βιβλίου γεύσεων - συνταγών από τις χαμένες πατρίδες και λεξικού
5ος ΜΗΝΑΣ
Εκμάθηση τραγουδιών ,παιχνιδιών και χορών από τις χαμένες πατρίδες,καθώς και σύνθεση μιας ιστορικής μυθιστορίας με μορφή επιστολής σε συγγενικό πρόσωπο που κατέφυγε σε χώρα του εξωτερικού.( Σε έκταση μιας σελίδας περίπου οι μαθητές μπορούν να αναφέρουν την πορεία της εγκατάστασής τους,τα βάσανα της προσφυγιάς,τα προβλήματα με τους γηγενείς,τις σκέψεις ,τις ελπίδες τους.
Τα παραπάνω κείμενα θα συγκεντρωθούν και μαζί με το βιβλίο της μαγειρικής -λεξικό θα αποτελέσουν το κλείσιμο του προγράμματος μαζί με παρουσίαση χορών και τραγουδιών από τους μαθητές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα.
Αριθμός προβλεπόμενων επισκέψεων :Δύο(2)
1)Στο μετόχι του Ιουστινιανού καθώς και περιήγηση στα σπίτια των προσφύγων στα Φλογητά
2) Στο λαογραφικό μουσείο των Ν.Μουδανιών και στην προσφυγική κατοικία.