Δίκτυο Τοπικής Ιστορίας Χαλκιδικής
(Η Χαλκιδική στο διάβα του χρόνου)
Εισαγωγή
Με τον όρο «τοπική ιστορία» «…προσεγγίζεται η Ιστορία ενός ευρύτερου χώρου στον οποίο υπεισέρχονται κοινοί, ιστορικά καθοριστικοί και στενά αλληλοεξαρτώμενοι παράγοντες, όπως είναι η κοινή διοίκηση, το κοινό δίκαιο, η κοινή πολιτική και οικονομική δομή, κοινοί θρησκευτικοί δεσμοί, σταθερά γεωγραφικά δεδομένα που επηρεάζουν ακόμη και τη μορφή του συγκοινωνιακού δικτύου» (Φύκαρης, 2003, σελ.1)
Προφανώς, ο όρος δεν αναφέρεται σε περιορισμένο γεωγραφικό – εθνικό πλαίσιο. Παρ’ όλα αυτά στην ελληνική διδακτική πραγματικότητα, η «τοπική ιστορία» έχει σημαντικές αναφορές στην ιδιαίτερη πατρίδα, στον τόπο που ζει ο μαθητής και η μαθήτρια. Έστω και έτσι όμως, με αυτούς του περιορισμούς, υπηρετεί πολλούς και σημαντικούς διδακτικούς στόχους και είναι ως προσέγγιση του παρελθόντος, μέσα από μια σημερινή ματιά, μια πολύτιμη δραστηριότητα.
Όπως αναφέρει ο Λεοντσίνης (2007) κατά τη σχολική μελέτη της «τοπικής ιστορίας» ακολουθούνται τρεις βασικές διαστάσεις διδακτικών προσεγγίσεων:
1.Η προσέγγιση που σχετίζεται με τη σχολική ιστορική έρευνα και στόχους την ανάπτυξη κριτικής σκέψης και τη διατύπωση ιστορικού λόγου από τους μαθητές και τις μαθήτριες.
2. Η προσέγγιση της διδακτικής μεθοδολογίας της γενικής ιστορίας με βασικό στόχο την αισθητοποίηση και συγκεκριμενοποίηση των γνώσεων που παίρνουν οι μαθητές και οι μαθήτριες στο μάθημα της ιστορίας.
3.Η προσέγγιση που συνδέεται με ολιστικές και διεπιστημονικές όψεις του ιστορικού περιβάλλοντος. Ο στόχος εδώ είναι η μελέτη, γνώση και εκτίμηση των στοιχείων της δομημένης ανθρώπινης δράσης.
Η Χαλκιδική είναι ένας γεωγραφικός, αλλά και ιστορικός χώρος με παρουσία στο «ιστορικό γίγνεσθαι» πριν ακόμη τα ιστορικά χρόνια. Υπάρχουν πάρα πολλές ευκαιρίες για προσέγγιση και μελέτη του χώρου που ζουν και μεγαλώνουν τα παιδιά μέσα από τη γνώση του παρελθόντος.
Η χρήση των Νέων Τεχνολογιών, που έχει εμπεδωθεί ως καθημερινή διδακτική πραγματικότητα στις δύο εκπαιδευτικές περιφέρειες, είναι μια βάση για την ανάπτυξη μιας προσπάθειας προσέγγισης της «τοπικής ιστορίας». Η κατεύθυνση αυτής της προσέγγισης θα έχει σαφή διαθεματικό και ομαδοσυνεργατικό χαρακτήρα.
Μάλιστα αυτός ο τελευταίος νοείται και ως συνεργασία Σχολείων μεταξύ τους. Η επιτυχημένη λειτουργία άλλων τοπικών δικτύων Σχολείων στις δύο περιφέρειες και η ποιότητα της συνεργασίας που επιτεύχθηκε, είναι ένας πολύ καλός οδηγός πρακτικής.
Οι Σχολικοί Σύμβουλοι Δημοτικής Εκπαίδευσης της 1ης και 2ης Εκπαιδευτικών Περιφερειών Χαλκιδικής, ιδρύουν σε συνεργασία με το Τμήμα Σχολικών Δραστηριοτήτων της Διεύθυνσης ΠΕ Χαλκιδικής Δίκτυο Εκπαίδευσης για την «τοπική ιστορία» για μαθητές Γ’, Δ’, Ε’ & Στ’ τάξης, με τίτλο
«Η Χαλκιδική στο διάβα του χρόνου»
και με τις παρακάτω θεματικές ενότητες:
1. Μυθολογία – Το «ταξίδι» των θεών και των γιγάντων στη Χαλκιδική
2. Αρχαία χρόνια
a. Αρχαία νομίσματα
b. «Μικροί αρχαιολόγοι»
c. Αρχαία κατοικία και πόλη
d. Κάστρα και οχυρώσεις
e. Ιερά των Αρχαίων
3. Βυζαντινά χρόνια
a. Συντήρηση αρχαιοτήτων και Κέντρο «Ιουστινιανός» (Νέα Φλογητά)
b. Εκκλησίες και Μοναστήρια
c. Βυζαντινά γραπτά
4. Τουρκοκρατία και Επανάσταση
a. Ιστορικά μνημεία, πρόσωπα και γεγονότα της Επανάστασης στη Χαλκιδική
b. Έγγραφα από την Τουρκοκρατία
c. Η εκπαίδευση στη Χαλκιδική στα χρόνια της Τουρκοκρατίας
5. Νεότερα χρόνια – Προσφυγιά
a. Απελευθέρωση της Χαλκιδική – Ελεύθερο Τάγμα Κρητών
b. Έλευση των προσφύγων
i. Εγκατάσταση
ii. Έγγραφα
iii. Νέα χωριά – Παλιοί τόποι
c. Ονοματοδοσία και αποδελτίωση δρόμων
6. Λαογραφία
a. Ήθη – έθιμα
b. Σκεύη – εργασίες
c. Κοινωνική ζωή
d. Δημιουργία σχολικών λαογραφικών μουσείων και μουσείων σχολικής ζωής
7. Χρήση των Νέων Τεχνολογιών (υποστηρικτικές πρακτικές)
a. Χρήση διδακτικών προσεγγίσεων με Τ.Π.Ε. – Web Quest
b. Δημιουργία ιστοσελίδων με τη δουλειά των μαθητών και μαθητριών
c. Χρήση Συστημάτων Διαχείρισης της Μάθησης (Learning Management System – LMS) – Moodle
d. Χρήση online εργαλείων συνεργατικής γραφής για την αποδελτίωση και καταγραφή των αποτελεσμάτων της εργασίας των Δικτύων.
Το Δίκτυο υλοποιείται στα πλαίσια εκπόνησης διαθεματικών προγραμμάτων στην καθημερινή μαθησιακή διαδικασία, στην ευέλικτη ζώνη και στις σχολικές δραστηριότητας, από Νοέμβριο – Μάιο χωρίς περιορισμό στον αριθμό των τμημάτων, που θα συμμετέχουν κάθε έτος.
Το Δίκτυο παρέχει
- Υποστηρικτικό υλικό για τους εκπαιδευτικούς
- Επιμορφωτικές συναντήσεις
- Γνωριμία με επιστήμονες ή/και επαγγελματίες
- Ιστοσελίδα για αναρτήσεις
- Θεατρικούς χώρους για παρουσιάσεις
1. Σκοπός του Δικτύου
Ο κύριος σκοπός του δικτύου είναι η γνωριμία της ιστορίας του τόπου των μαθητών και μαθητριών μέσα από έναν διαθεματικό, «ζωντανό» και «κοντινό» στο περιβάλλον τους και στην καθημερινότητά τους τρόπο.
Ειδικότερα επιδιώκεται οι εμπλεκόμενοι μέσα από βιωματικές και συνεργατικές μεθόδους και τεχνικές:
1η ενότητα (Μυθολογία – Το «ταξίδι» των θεών και των γιγάντων στη Χαλκιδική)
•Να προσεγγίσουν το «ζωντανό» κομμάτι της ιστορίας μας, τη Μυθολογία και να τη συνδέσουν αφενός με την πραγματικότητα και την καθημερινότητά τους (σεισμοί, υπέδαφος κλπ.) και αφετέρου με τον τόπο που μεγαλώνουν, τη Χαλκιδική.
•Να κατανοήσουν μερικά από τα φυσικά φαινόμενα που ζουν καθημερινά και στα παλαιότερα χρόνια είχαν μυθική διάσταση.
•Να χαρούν τις μυθικές ιστορίες και να ενσωματώσουν στη γνωστική τους βάση πιο πολλά στοιχεία, με πιο εύκολο τρόπο.
2η ενότητα (Αρχαία χρόνια)
•Να γνωρίζουν και να προσεγγίσουν με πιο διεξοδικό τρόπο στοιχεία της αρχαίας ιστορίας, με σαφή αναφορά στο περιβάλλον που ζουν.
•Να γνωρίσουν μέσα από την περιήγηση αρχαιολογικών χώρων τις οικιστικές συνήθειες των αρχαίων Ελλήνων, καθώς και τα στοιχεία δημιουργίας της πόλης.
•Να αντιληφθούν την ανάγκη δόμησης οχυρώσεων και να αντιληφθούν τη λογική που τις διέπει.
•Να προσεγγίσουν στοιχεία της θρησκείας των αρχαίων Ελλήνων μέσα από τα απομεινάρια των ιερών τους στη Χαλκιδική.
•Να έλθουν σε επαφή με την καθημερινότητα των αρχαίων Ελλήνων μέσα από τη γνωριμία των νομισμάτων των αρχαίων πόλεων της Χαλκιδικής, τον τρόπο χρήσης τους και την «μεταφορά» τους στην καθημερινότητά τους.
3η ενότητα (Βυζαντινά χρόνια)
•Να γνωρίσουν τον τρόπο που οι βυζαντινοί έχτιζαν κυρίως του ναούς τους και τα σπίτια τους.
•Να μάθουν στοιχεία της λατρείας τους, με βάση τη μελέτη των βυζαντινών ναών ή ερειπίων μοναστηριών που υπάρχουν στην εκτός Αγίου Όρους Χαλκιδική.
•Να έλθουν σε επαφή με τη βυζαντινή γραφή.
•Να γνωρίσουν τον τρόπο που συντηρούνται τα κειμήλια και οι αρχαιότητες από τους επιστήμονες και τους τεχνικούς. Να γνωρίσουν τα λειτουργία και τις εργασίες που γίνονται στο Κέντρο «Ιουστινιανός» στα Νέα Φλογητά.
4η ενότητα (Τουρκοκρατία και Επανάσταση)
•Να μελετήσουν τα ιστορικά στοιχεία που υπάρχουν για την περίοδο της Τουρκοκρατίας στη Χαλκιδική.
•Να εμβαθύνουν και να γνωρίσουν μνημεία, πρόσωπα και γεγονότα που έζησαν και έπαιξαν ρόλο στη χρονική περίοδο αυτή και κυρίως στα πολύ λίγο γνωστά γεγονότα της Επανάστασης στη Χαλκιδική.
•Να μελετηθούν πιθανά υπάρχοντα έγγραφα της εποχής και να χρησιμοποιηθούν ως πηγές.
•Να μελετηθεί η εκπαίδευση που παρέχονταν αυτή την περίοδο στα χωριά της Χαλκιδικής.
5η ενότητα (Νεότερα χρόνια – Προσφυγιά)
•Να έλθουν σε επαφή με τα γεγονότα της απελευθέρωσης της Χαλκιδική από τον ελληνικό στρατό και ιδιαίτερα από το «Ελεύθερο Τάγμα Κρητών»
•Να εμβαθύνουν στις συνθήκες που συνάντησαν οι πρόσφυγες κατά την έλευσή τους και τις πρώτες προσπάθειες εγκατάστασης.
•Να αναγνωρίσουν παλιές και νέες συνήθεις στη ζωή των νέων χωριών που έγιναν από τους πρόσφυγες.
•Να συνδράμουν στην ανάδειξη του χωριού ή της πόλης που ζουν μέσα από την ονοματοδοσία των δρόμων.
6η ενότητα (Λαογραφία)
•Να έλθουν σε επαφή με το λαϊκό πολιτισμό, τα ήθη, έθιμα και την κοινωνική ζωή, όπως αυτά αποκρυσταλλώθηκαν με το πέρασμα του χρόνου στους τόπους της Χαλκιδικής όπου ζουν και μεγαλώνουν οι μαθητές και οι μαθήτριες.
7η ενότητα (Νέες τεχνολογίες – Τ.Π.Ε.)
•Να έλθουν σε επαφή και να γνωρίζουν Τ.Π.Ε. που μπορούν να στηρίξουν ομαδοσυνεργατικές δράσεις όχι μόνο μαθητών αλλά και Σχολείων.
•Να χρησιμοποιήσουν ηλεκτρονικά εργαλεία μάθησης και συνεργατικής γραφής για να αποδώσουν τα αποτελέσματα της συλλογικής τους δουλειάς.
Γενικά
- Να καλλιεργήσουν την κριτική σκέψη
- Να διαχειριστούν δημιουργικά τις γνώσεις τους και το περιβάλλον που τους περιβάλλει.
- Να γνωρίσουν την ιστορική πορεία της πατρίδας τους.
- Να αποκτήσουν ιστορικό λόγο
- Να εμπεδώσουν τη λειτουργία των αιτιακών σχέσεων
- Να εμπλουτίσουν τη φαντασία τους
- Να αναπτύξουν τη συναισθηματική νοημοσύνη
- Να επικοινωνήσουν και να συνεργαστούν με τους συμμαθητές τους από το ίδιο και άλλα Σχολεία.
- Να κατανοήσουν σχέσεις, συμβάσεις, γεγονότα και συνήθειες που αναπτύσσονται στον περιβάλλοντά τους χώρο εξαιτίας της ιστορικής πραγματικότητας.
- Να μεταφέρουν και να συγκρίνουν το σημερινό χώρο που ζουν και μεγαλώνουν με το χώρο που ζούσαν αντίστοιχα παιδιά σε παλαιότερα χρόνια
.
2.Χρονοδιάγραμμα ανάπτυξης
Δηλώσεις συμμετοχής (μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου 2014)
Για την υποστήριξη του Δικτύου θα γίνουν:
1.Εισαγωγικό επιμορφωτικό σεμινάριο για την παρουσίαση του Δικτύου
2.Δημιουργία και έναρξη εργασιών της ομάδας εκπαιδευτικών για το υλικό του Δικτύου
3.Συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων που καλύπτει την περιοχή της Χαλκιδικής, καθώς και με άλλους φορείς ενδιαφέροντος.
4.Επίσκεψη με ομάδα πολλαπλασιαστών στο Κέντρο «Ιουστινιανός» στα Νέα Φλογητά.
5.Σεμινάριο για τη δημιουργική, τη συνεργατική γραφή, καθώς και για τη δραματοποίηση.
6.Σεμινάρια σε εκπαιδευτικούς στη χρήση Τ.Π.Ε. που θα χρειαστούν για την υλοποίηση δράσεων, όπως Web Quest, Moodle, Taxeedo κλπ.
7.Παρουσίαση σε διαφορετικές περιοχές και με τη χρήση Τ.Π.Ε. των εργασιών κατά ενότητα.
8.Αξιολόγηση (τέλη Ιουνίου).
3.Εκπαιδευτικό Υλικό
Η επεξεργασία του υλικού, που θα υπάρχει για χρήση από τους συμμετέχοντες και το οποίο θα σχεδιάσουν και θα αναρτήσουν σε ιστοσελίδα οι Σχολικοί Σύμβουλοι, η Υπεύθυνη Σχολικών Δραστηριοτήτων και ομάδα Εκπαιδευτικών, είναι:
- Βιβλία με ιστορικό περιεχόμενο που σχετίζονται με τη Χαλκιδική
- Βιβλία που σχετίζονται με το νόμισμα (π.χ. Το Νόμισμα στον αρχαίο κόσμο)
- Διαθεματικές δραστηριότητες προσέγγισης.
- Δραστηριότητες δημιουργικής γραφής
- Δραστηριότητες συνεργατικής γραφής
- Δραστηριότητες δραματοποίησης και ενσωμάτωσης των τεχνών
- Δραστηριότητες Τοπικής Ιστορίας
- Δημιουργία θεματικών σχολικών μουσείων
4.Συντονιστική επιτροπή
o Δρ Γεώργιος Μπότσας, Σχολικός Σύμβουλος Π.Ε. 1ης Εκπ/κής Περιφέρειας Χαλκιδικής.
o Ευάγγελος Κελεσίδης, Σχολικός Σύμβουλος Π.Ε. 2ης Εκπ/κής Περιφέρειας Χαλκιδικής.
o Αδαμίδου Ραλλία, Διευθύντρια του Δημοτικού Σχολείου Νέας Ποτίδαιας
o Μισαηλίδης Βασίλειος, Διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου Ολύνθου
o Η Υπεύθυνη Σχολικών Δραστηριοτήτων Π.Ε. Χαλκιδικής Χριστέλη Ζωή
Τα σχολεία, που επιθυμούν να συμμετέχουν, παρακαλούνται όπως συμπληρώσουν ηλεκτρονικά και αποστείλουν την επισυναπτόμενη δήλωση συμμετοχής, στο email gbotsas at sch.gr μέχρι την Παρασκευή 24 Οκτωβρίου 2014.